بررسی پیشینه‌نگاری وارون علیه فلسفة اسلامی در مقالۀ «نگاهی انتقادی به رویکرد فیض‌محور در فلسفۀ اسلامی و پیامدهای آن در تعلیم و تربیت»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری سبزوار

10.22034/hpi.2024.430928.1051

چکیده

نگاه تاریخی و تبارشناسی مسایل فلسفی در شناخت بهینه و درک مقاصد و مضامین آنها تأثیر شایان دارد. از مسایل کلیدی در الهیات ربط کثرت به وحدت و چگونگی بسط فیض الهی است. مقاله‌ای با عنوان «نگاهی انتقادی به رویکرد فیض‌محور در فلسفۀ اسلامی و پیامدهای آن در تعلیم و تربیت» درصدد است با یادآوری معارضه غزالی با اصل علیت و سست‌نمائی اصل تشکیک و انگارة فیض، به نفی کلیت فلسفۀ اسلامی در مبانی زیربنائی تعلیم و تربیت بپردازد و سپس با استنتاجی جهت‌دار از نظریات رقیب در فلسفۀ تعلیم و تربیت، طی چند جمله پیروزمندانه به آستانه نظریه‌پردازی بدیع نایل آید. سطحی‌نگری، ادعاهای غیرواقعی و داوری غیرفنی از روند طی شده توسط این مقاله نمایان است. این روند ناهنجار از عنوان مقاله گرفته تا استحصال شتابزده از محتوای همة مکاتب متنوع فلسفۀ اسلامی پدیدار است. گسترة ادعاهای مقاله، مشتمل است بر داوری نامبتنی بر واقعیت تاریخی آراء هستی‌شناسانه، معرفت‌شناسانه، انسان‌شناسانه، معرفت نفس و سایر زمینه‌های مرتبط در امر تعلیم و تربیت. قریب به اتفاق ادعاها و اظهارات این مقاله بدون سند و متکی بر برداشت‌های یکسونگرانه است. اندک ارجاعات موجود در آن، ارجاع به منابع ناکافی و نامعتبر است. اتکا به برداشت نامستند مستشرقان و معارضان با فلسفۀ اسلامی، مستند وثیق مقاله برای ارائۀ ادعاها در بخش داوری است. تا با ایرادهای حق به جانب، استوار نمودن تعلیم و تربیت را بر آن نظام، نااستوار و ناهنجار قلمداد کند. اظهارات وارون آن مقاله در حوزة تاریخ فلسفة اسلامی، مورد کاوش این نگاشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. آشتیانی، سید جلال‌الدین (1360). مقدمه بر الشواهد الربوبیة. تهران، مرکز نشر دانشگاهى‏.
  2. آشتیانی، سید جلال‌الدین (1378). نقدی بر تهافت الفلاسفۀ غزالی. قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  3. ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1376). ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام. ج1، تهران، طرح نو.
  4. ابن‌رشد، محمد (1986). تهافت التهافت. بیروت، دارالمشرق.
  5. ابن‌سینا، حسین (1404 ق). الشفاء (الإلهیات). قم، کتابخانه حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
  6. ابن‌سینا، حسین (1376). الإلهیات من کتاب الشفاء. قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
  7. ابن‌سینا، حسین (1379). النجاة. انتشارات دانشگاه تهران.
  8. اخوان‌الصفا (بی‌تا). رسائل. ج3، بیروت، دار صادر.
  9. انتظام، سید محمد (1377). «ابتکارات فلسفی صدرالمتألهین». خردنامۀ صدرا، شماره 12.
  10. افلوطین (1413). اثولوجیا افلوطین عندالعرب، قم، بیدار.
  11. باقری، خسرو، و محمد زهیر باقری (1390). «نگاهی انتقادی به رویکرد فیض‌محور در فلسفۀ اسلامی و پیامدهای آن در تعلیم و تربیت». پژوهش‌نامۀ مبانی تعلیم و تربیت، 1 (1)، 5ـ24.
  12. بهمنیار (1375). التحصیل، تهران، دانشگاه تهران.
  13. جوادی آملی، عبداللّه (1402). «از فلسفه ارسطویی تا فلسفه اسلامی». معرفت فلسفی، ش1، 27ـ38.
  14. خادمی، عین‌الله (1386). «چگونگی پیدایش کثیر از واحد (نظام فیض) از دیدگاه فارابی». اندیشه نوین دینی، 3 (10)، 73ـ100.
  15. خدری، غلامحسین (1401). «تأملی در مکتب فلسفی سبزوار و تبیین برخی ابتکارات آن». فلسفه و کلام اسلامی، ش2، 304ـ281.
  16. داوری، رضا (1362). فارابی مؤسس فلسفۀ اسلام، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  17. فیروزجائی، یارکردعلی (1387). نوآوری‌های فلسفه اسلامی در قلمرو مابعدالطبیعه به روایت ابن‌سینا‌. قم، باقرالعلوم.
  18. سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1380). مجموعه مصنفات. ج1 و 2، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  19. صدرالمتألهین (1410ق). الحکمة المتعالیة. ج2 و 8، بیروت، دار احیاء التراث.
  20. غزالی، محمد (1994). تهافت الفلاسفه. بیروت، دار و مکتبة الهلال.
  21. کاپلستون، فردریک (1375). تاریخ فلسفه. ج1، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش.
  22. محقق (1370). منطق و مباحث الفاظ (مجموعه متون و مقالات تحقیقى). مقالۀ «اصطلاح مشکک‏ در آثار ارسطو و فلسفۀ اسلامى و آثار ابن‌میمون‏» تألیف هـ. ا. ولفسن، ترجمۀ دکتر فریدون بدره‏اى.

 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 آذر 1402
  • تاریخ بازنگری: 10 دی 1402
  • تاریخ پذیرش: 14 دی 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار