متافیزیک عشق در نظام فکری ابن سینا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدیر گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه فلسفه وکلام اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران

3 کارشناسی فلسفه و حکمت اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران.

10.22034/hpi.2024.427792.1050

چکیده

اصطلاح متافیزیک عشق در فلسفه سینوی بررسی سه محور چیستی، چرایی، و چگونگی عشق در منظومه فکری ابن سینا می‌باشد و حاصل آن نیز نظریه عشق سینوی است. با بررسی آراء ابن سینا درباره عشق علی الخصوص نظرات وی در رساله عشق می‌توان دریافت که ابن سینا دو تعریف را از عشق بیان کرده است (چیستی)، و در فصول هفتگانه رساله عشق اذعان داشته است که عشق جوهری فراگیر در سراسر هستی است و موجودی خالی از این جوهر نیست و بر این اساس، عشق عامل وجودی موجودات می‌باشد (چرایی). از سوی دیگر، ابن سینا ذیل هر فصل چگونگی جریان و سریان و همچنین وابستگی موجودات به عشق را نیز تبیین کرده است (چگونگی). نتیجه فهم و بررسی این سه محور گفته شده در آراء ابن سینا که هدف پژوهش حاضر می‌باشد نظریه عشق سینوی را به دنبال داشته است که جهانبینی ابن سینا در باره عشق را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. منابع و مآخذ

    قرآن کریم.

    1. ابن‌سینا‌، حسین بن عبدالله (1375). الاشارات و التنبیهات، قم، نشر البلاغه.
    2. ابن‌سینا‌، حسین بن عبدالله (1376). الالهیات من کتاب الشفاء. تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، قم، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
    3. ابن‌سینا‌، حسین بن عبدالله (بی‌تا). برهان شفاء. ترجمه قوام صفری، تهران، فکر روز.
    4. ابن‌سینا‌، حسین بن عبدالله (1379الف). التعلیقات. قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
    5. ابن‌سینا‌، حسین بن عبدالله (1989). الحدود. قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب‌.
    6. ابن‌سینا‌، حسین بن عبدالله (1400 ق). رساله عشق. الرسائل. تصحیح محسن بیدارفر، قم، انتشارات بیدار.
    7. ابن‌سینا‌، حسین بن عبدالله (2005). القانون فی الطب. بیروت، دار احیاء التراث العربی.
    8. ابن‌سینا‌، حسین بن عبدالله (1363). مبدأ و معاد. تصحیح عبدالله نورانی، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل و دانشگاه تهران.
    9. ابن‌سینا‌، حسین بن عبدالله (1379ب). النجاة. تصحیح و مقدمه محمدتقی دانش‌پژوه، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل و دانشگاه تهران.
    10. اختیاری، زهرا (1387). «سرچشمه عشق عرفانی در آثار ابن‌سینا‌»، جستارهای ادبی (ادبیات و علوم انسانی سابق)، شماره 4.
    11. جوادی زاویه، سیده فاطمه (1392). «عشق و عقل از دیدگاه ابن‌سینا‌ و سهروردی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی یارعلی کرد فیروزجایی، دانشگاه باقرالعلوم.
    12. حشمت‌پور، محمدحسین (1396). درسگفتارهای رسالۀ عشق، آبان 1396.
    13. حلی، جمال‌الدین حسن بن یوسف (1381). الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید. تحقیق و تعلیق محسن بیدارفر، قم، انتشارات بیدار.
    14. خادمی، عین الله، و اکرم باغخانی (1393). «تبیین دیدگاه هستی‌شناسانة ابن‌سینا‌ پیرامون عشق». پژوهش‌های هستی‌شناختی، 3 (5)، 69ـ84.
    15. سهروردی، شهاب‌الدین یحیی بن حبش (1380الف). مجموعه مصنفات شیخ اشراق (جلد اول، الهیات: کتاب‌های التلویحات، المقاومات، المشارع و المطارحات). تصحیح و مقدمه هانری کربن، چاپ سوم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    16. سهروردی، شهاب‌الدین یحیی بن حبش (1380ب). مجموعه مصنفات شیخ اشراق (جلد سوم: (مجموعه آثار فارسی). تصحیح و تحشیه و مقدمه سید حسین نصر، چاپ سوم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    17. شانظری، جعفر، و مجید یاریان (1393). «رسالة ‏العشق ابن‌سینا‌ و تأثیر آن در ملاصدرا». ادیان و عرفان، 47 (1)، 71ـ94. DOI: 10.22059/JRM.2014.53312
    18. صیدی، محمود، و محمدجواد پاشایی (1400). «عشق زمینی از دیدگاه ابن‌سینا‌»، حکمت سینوی (مشکوة النور). 25 (66)، 149ـ‌166. DOI: 10.30497/AP.2022.241940.1564
    19. طباطبایی، سید محمدحسین (1440). بدایة‌الحکمه. تحقیق و تعلیق عباسعلی زارعی سبزواری، چاپ بیست و سوم، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    20. عبداله‌زاده، اعظم (1392). «فلسفه عشق از دیدگاه ابن‌سینا‌ و سهروردی». پایان‌نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی حسین بهروان، دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار.
    21. فرامرز قراملکی، احد (1391). روش‌شناسی مطالعات دینی. مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
    22. مشایخی، سینا، و محمدجواد اسماعیلی (1401). «تحلیل فلسفی سریان عشق در هویات مدبر در رسالة فی‌العشق ابن‌سینا‌». پژوهش‌های هستی‌شناختی، 11 (22)، 615ـ642.
    23. مفتونی، نادیا (1391). «بررسی تطبیقی همه‌عاشق‌انگاری نزد ابن‌سینا‌ و شیخ اشراق». حکمت سینوی (مشکوة‌النور). 16 (48)، 21ـ37.

    https://dorl.net/dor/20.1001.1.25385275.1391.16.48.2.8

    1. مفتونی، نادیا (1397). «ربط و نسبت مفاهیم زیبایی و عشق نزد بوعلی و سهروردی». فلسفه و کلام اسلامی، 51 (2)، 279ـ295. https://doi.org/10.22059/jitp.2018.244459.522980
    2. مؤیدی‌زاده، احسان (1376). «عشق در فلسفه ابن‌سینا‌». رساله دکتری به راهنمایی نجفقلی حبیبی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران.